Οι κλασικοί μελετητές της Κοινωνιολογίας, έχοντας βαθειά συνείδηση της κοινωνιολογικής επαγγελίας, έθεσαν συστηματικά τριών ειδών ερωτήματα τα οποία αποτέλεσαν τους πνευματικούς άξονες γύρω από τους οποίους αναπτύσσονται οι κλασικές μελέτες για τον άνθρωπο μέσα στην κοινωνία:
Α) Ποια είναι η δομή αυτής της ιδιαίτερης κοινωνίας στο σύνολό της; Ποια τα ουσιώδη συστατικά της μέρη και πώς συνδέονται μεταξύ τους; Πώς διαφέρει από άλλες παραλλαγές κοινωνικής οργάνωσης; Ποιά είναι η σημασία του οποιουδήποτε χαρακτηριστικού της για την επιβίωση ή τη μεταβολή της;
Β) Πού εντάσσεται η κοινωνία αυτή στην ανθρώπινη ιστορία; Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που προκαλούν την αλλαγή της; Ποια είναι η θέση της στην εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας και ποιά η σημασία της; Ποιες επιδράσεις δέχεται και ποιες ασκεί στην ιστορική εποχή μέσα στην οποία εμφανίζεται το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που μελετάμε; Κι όσο αφορά στην εποχή: Ποια τα κύρια χαρακτηριστικά της; Με ποιον τρόπο διαφέρει από άλλες εποχές; Ποιοι είναι οι χαρακτηριστικοί, δικοί της τρόποι με τους οποίους πλάθει ιστορία;
Γ) Ποιοι τύποι ανδρών και γυναικών επικρατούν σ’ αυτήν την κοινωνία και σ’ αυτήν την εποχή; Και ποιες νέες παραλλαγές τείνουν να επικρατήσουν; Με ποιους τρόπους γίνεται η επιλογή και η διαμόρφωσή τους, με ποιους τρόπους απελευθερώνονται ή καταπιέζονται, ευαισθητοποιούνται ή αναισθητοποιούνται; Τι είδη «ανθρώπινης φύσης» αποκαλύπτονται όταν παρατηρούμε τη συμπεριφορά και το χαρακτήρα των ανθρώπων αυτής της κοινωνίας σ’ αυτήν την περίοδο; Και τι σημαίνει για την «ανθρώπινη φύση» το κάθε χαρακτηριστικό της κοινωνίας που εξετάζουμε; [1, σσ. 14-15]
Τα ερωτήματα αυτά θέτει κάθε σκεπτόμενος με κοινωνιολογική φαντασία.
Γενικά ερωτήματα
- Ποια είναι τα σημαντικότερα κοινωνικά ζητήματα και ποια τα καίρια προσωπικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σαν άτομα στην εποχή μας; Ποιες οι αξίες της κοινωνίας; Ποιες αξίες απειλούνται ή αμφισβητούνται; [1, σ. 22]
- Ποιες είναι οι αξίες που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι κινδυνεύουν; Από ποιόν ή από τι προέρχεται ο κίνδυνος; Αν είχαν σαφή επίγνωση αυτών των αξιών, θα τους αναστάτωνε το γεγονός ότι απειλούνται [1, σ. 209];
- Τι και ποιούς όρους χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε μια κατάσταση; Από ποια επιστήμη ή πραγματικότητα είναι δανεισμένοι;
- Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τις οργανικές αλλαγές σε μία σύγχρονη κοινωνική δομή, πρέπει να προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις της και με βάση αυτές να ρωτήσουμε: Ποιοι οι μηχανισμοί χάρη στους οποίους αναπτύχθηκαν αυτές οι τάσεις και χάρη στις οποίες αλλάζει η δομή αυτής της κοινωνίας [1, σσ. 241-242];
- Το ερώτημα συνεπώς δεν είναι γραφειοκρατία ή όχι, αλλά τι είδους και ποιας αποτελεσματικότητας γραφειοκρατία [2, σ. 136].
- Τι είδους δέσμευση σημαίνει-αν σημαίνει-η ένωση των σωμάτων; Με ποιο τρόπο δεσμεύει-αν δεσμεύει-το μέλλον των εραστών; Μπορεί η σεξουαλική συνεύρεση να κρατηθεί μακριά από τις υπόλοιπες επιδιώξεις της ζωής ή θα (τείνει να, της επιτρέπει να) τις θίξει, θα τις κατακλύσει και θα τις μεταμορφώσει [3, σ. 100];
- Ποιον τρόπο ζωής προτείνουν οι διαφημίσεις και τι αντιπροσωπεύει αυτός; (π.χ. αστικός, αγροτικός) [3, σ. 190]
Βιβλιογραφικές αναφορές
[1] Mills, C. W., (1985), Η κοινωνιολογική φαντασία, Παπαζήση, Αθήνα.
[2] Φίλιας, Β. (1996), Αναφορές στην κοινωνική πραγματικότητα του τέλους του 20ου αιώνα, εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα.
[3] Μπάουμαν, Ζ. (2011), Ρευστή αγάπη. Για την ευθραστότητα των ανθρωπίνων δέσμων, εκδ. “Βιβλιοπωλείον της Εστίας”, Αθήνα, 7η έκδ.